Alle informatie over de prachtige cenotes van Mexico.

Cenote is een naam voor een zinkgat of grot, en wordt gebruikt in Mexico, waar er veel voorkomen. Het wordt in Nederland en België ook wel zinkgat of een verdwijngat genoemd. Het is een gat in de grond, dat gevormd is doordat het onderliggende sediment (vaak zachter kalksteen) door erosie en/ of verzuring is weggesleten. Het ondersteunend vermogen wordt dan mettertijd zo weinig, dat de bovenlaag wegzakt.

De oorsprong valt te herleiden aan de inslag van een meteoor. Deze had een doorsnee van 10 km en sloeg tegen de aarde met een snelheid van 20km per seconde. 66 miljoen jaar geleden was deze catastrofale inslag, en zorgde waarschijnlijk voor het uitsterven van de dinosauriërs. Ook liet de inslag een meerdere kraterranden achter met de buitenste calderarand wel 130 km van het centrum van inslag, dat vlak bij het plaatsje Chicxulub in Yucatan ligt.

AI gegenereerde voorstelling van de inslag van de meteoor in Chicxulub, 66 miljoen jaar geleden.

Hoewel de krater direct na inslag + 30 km diep was, zijn de caldera randen nu nauwelijks nog te zien. Wel zijn door dit geweld en de vorming van kalkstenen sediment naderhand, de eigenschappen ontstaan voor de vorming van cenotes.

Er bestaan verschillende maten en vormen Cenotes:

• Kruikvorm waarbij de opening kleiner is dan de water gevulde holte.
• Cilindervorm waarbij de wanden van het water gevulde gat verticaal zijn.
• Bassinvorm met een (ondiepe) poel.
• Grotvorm, dat een horizontale ingang kent met delen van de grot die vaak opgedroogd zijn.

De mysterieuze cenote Ik Kil heeft de kruikvorm met een kleiner gat als de holte.

In Yucatan heeft men nu een groeiend aantal van ongeveer 1500 bestudeerde en geregistreerde cenotes. Maar er zijn er ongeveer 10.000.

Daar waar in Nederland en België het regenwater via rivieren naar zee beweegt, zie je in Yucatan nauwelijks rivieren. Dit heeft te maken met vlakke ligging en de kalkstenen grond, dat zich in de loop van miljoenen jaren heeft laten uitslijten door het regenwater.

Het gevolg is dat ontelbaar vele kleine stroompjes water langzaam door het kalksteen sijpelt. Op het grondwaterniveau worden dit watergevulde grotten die zacht stromend de wanden eroderen en langzaam lange prachtige grotten vormen.

Zo zijn er de ondergrondse "rivieren" systemen die zich door het schiereiland Yucatan verplaatsen als de Sac Actum en de Ox Bel Ha, wat "Drie paden van water" betekend. Het zijn de langste onderwater stelsels van de wereld en meten respectievelijk 376 en 338 kilometer in lengte. Onderzoek naar deze stelsels duurt voort, en zo vindt men elke keer weer nieuwe aansluitende grotten en cenotes.

Het water in de Cenotes van Yucatan, Mexico zijn koeler als het oceaanwater en tussen de 22 en 25 graden. Vergelijk je dit met de temperatuur van het zeewater aan die kust, kom je gemiddeld uit op 28 graden.

Toch wordt de watertemperatuur als een aangename ervaring beleeft, omdat de buitentemperatuur gemiddeld 30 graden is. Overdag is dit dus een lekkere verkoelende duik.

Overigens hebben duikers vrijwel altijd een 2-5 mm neopreen pak aan. Dit omdat ze in het verloop van hun (langere) cenote duik toch te veel warmte verliezen.

Het kristalheldere water in cenotes bevat door jarenlange filtering van het omliggende kalksteen nauwelijks voedingsstoffen. Daarbij komt dat het water geen of weinig zonlicht krijgt. Geen ideale omgeving voor vegetatie dus. De vissen bestaan voornamelijk uit kleinere, zoetwatersoorten zoals mollies, tetras en cichliden. Vaak maar een paar centimeter groot. Een enkele keer worden meervallen of zelfs een kaaiman gespot.

Er hangt aan het dak van de grot soms de een groep guanovleermuizen. Deze kunnen nog sneller (160 km/u) vliegen als onze gierzwaluw! Soms zie je er ook de grotere jamaicavruchtenvampier. Deze wordt gemiddeld 80 millimeter lang en 42 gram zwaar. Bij de ingang van de grot kunnen ook wel eens muggen zitten. Ook leven er een 20 tal zoogdieren zoals pumas en jaguars maar die worden vrijwel alleen maar `s nachts gespot door cameravallen.

Veelal zie je weelderig groen bij de ingang van de cenote met, of tegen het wanden nabij de opening. Ook hangen er wortels die van de bomen boven op de cenote groeien. Deze wortels kunnen wel tot 30 meter lang worden en wringen zich door het kalkstenen dak naar het water!